ĐỌC X-QUANG BỤNG MỘT CÁCH HỆ THỐNG: ABO X

ĐỌC XQUANG BỤNG MỘT CÁCH HỆ THỐNG:  ABO X

Người dịch: BS. Nguyễn Ngọc Kiều Oanh

Người duyệt: BS. Huỳnh Lê Thái Bão

Nguồn: Abdominal x-ray review: ABDO X

Last revised by Dr Ammar Haouimi◉ on 06 Oct 2021

Abdominal x-ray review: ABDO X | Radiology Reference Article | Radiopaedia.org

Đọc X quang bụng là một kỹ năng quan trọng đối với sinh viên y khoa, bác sĩ và các chuyên gia y tế. Sử dụng ABDO X là một phương pháp hữu ích và có hệ thống để xem xét X quang bụng:

•        A: air -  khí: nơi có khí và nơi không nên có khí
•        B: Bowel - ruột - vị trí, kích thước và độ dày thành
•        D: Dense – Đậm độ: cấu trúc mờ, vôi hóa và xương
•        O: Ogans  - các cơ quan và mô mềm
•        X: eXternal objectives and artifact : Dị vật và dụng cụ nhân tạo.

Tóm lược

1. Không khí

Không khí chỉ được nhìn thấy trong lòng ruột. Chụp X quang ngực thẳng nhạy cảm hơn X quang bụng đối với sự hiện diện của không khí tự do trong phúc mạc. Các dấu hiệu của tràn khí màng bụng trên phim X quang bụng bao gồm:

•        Dấu hiệu dây chằng liềm của gan.
•        Dấu hiệu Rigler .
•        Dấu hiệu quả bóng.

2. Ruột

Ruột non bình thường: nằm ở trung tâm; có các nếp gấp chạy ngang hết đường kính của ruột được gọi là các nếp niêm mạc valvulae conniventes; ruột non thường chứa một lượng khí nhỏ.

Ruột già bình thường: nằm ở ngoại vi; có các nếp gấp niêm mạc chạy ngang qua một phần được gọi là nếp haustral;chứa không khí hoặc phân.

Khi có báng, các quai ruột tập trung lại.

Quy tắc 3-6-9 đề cập đến kích thước tối đa (tính bằng cm) của ruột non, ruột già và manh tràng.

Sự dày lên của thành ruột non rất khó đánh giá được trên phim chụp X quang đơn thuần, trong khi sự dày lên của thành ruột già được thể hiện bằng dấu ấn ngón tay ở thành ruột.

3. Đậm độ

Kiểm tra cẩn thận tất cả các xương có thể nhìn thấy trên phim X quang bụng:

•        Các xương sườn thấp nhất
•        Xương chậu
•        Đầu và cổ xương đùi

Có thể phát hiện thấy vôi hóa trong các cơ quan

- Đặc biệt, hãy quan sát kỹ sỏi hệ tiết niệu hoặc sỏi túi mật.

4. Các cơ quan

 X quang bụng là một công cụ không tốt để đánh giá tạng đặc nhưng có thể thu thập được thông tin những thay đổi bệnh lý về kích thước.

Lớp mỡ bao quanh các tạng đặc cho phép đánh giá đường bờ của tạng.

Nhớ kiểm tra các đáy phổi có đông đặc phổi hay không (có thể gây đau bụng) và vùng bẹn để tìm dấu hiệu thoát vị.

5. Dị vật và dụng cụ nhân tạo  

Có thể phát hiện vô số thiết bị y tế và dị vật trên phim chụp X quang ổ bụng.