Chẩn đoán ung thư có thể gây ra cú sốc sâu sắc về cả thể chất và tinh thần. Ở Mỹ, năm 2025 ước tính có gần 2 triệu ca chẩn đoán mới, và tới tháng 5/2025 có khoảng 18,6 triệu người sống sau ung thư, thể hiện một bức tranh rộng lớn của cả thách thức và niềm hy vọng.

1. Mỗi giai đoạn có thách thức tâm lý riêng

·       Khi mới chẩn đoán: hầu hết bệnh nhân trải qua sự hoang mang, sợ hãi, thậm chí là mất phương hướng.

·       Trong quá trình điều trị: cảm giác lo âu, mệt mỏi, tâm lý dao động mạnh là điều thường thấy.

·       Giai đoạn hậu điều trị (survivorship): mặc dù khỏi bệnh, nhưng lại dễ bị cô lập, lo sợ ung thư tái phát, áp lực phải “trở lại bình thường”.

2. Cần hỗ trợ tâm lý song song với điều trị y tế

·       Tâm trạng lo âu, buồn bã, thậm chí trầm cảm hay rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD) là phản ứng tâm lý thường gặp.

·       Quan trọng là: bạn không cần phải đối mặt một mình – tìm đến chuyên gia tâm lý, nhóm hỗ trợ, hoặc kể cả người thân đều rất cần thiết.

3. Công cụ & chiến lược hỗ trợ tâm thần

✔ Nhận biết và cảm thông

Công nhận rằng: mọi cảm xúc bạn trải qua đều hợp lý và được hiểu, không có “cảm xúc sai”.

✔ Hỗ trợ chuyên nghiệp

·       Tư vấn tâm lý/ tâm thần: giúp bạn xử lý nỗi sợ, lo âu, giận dữ hay buồn bã.

·       Trong trường hợp có các triệu chứng trầm cảm hoặc rối loạn nghiêm trọng, nên liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được đánh giá và điều trị kịp thời.

✔ Nhóm hỗ trợ

Bàn chuyện, chia sẻ kinh nghiệm với người khác trong hoàn cảnh tương tự giúp giảm cảm giác cô đơn và tăng sự đồng cảm.

✔ Hoạt động thể chất nhẹ

Đi bộ, tập yoga, thiền định giúp giảm căng thẳng, cải thiện giấc ngủ và tăng cường trạng thái tâm lý tích cực.

✔ Thiền & mindfulness

Các phương pháp như MBSR (Mindfulness‑Based Stress Reduction) đã được chứng minh giúp giảm mệt mỏi tâm lý và cải thiện tình trạng trầm cảm, lo âu ở bệnh nhân ung thư.

✔ Thiết lập thói quen, hoạt động ý nghĩa

Việc ổn định lịch sinh hoạt, thực hiện các sở thích cá nhân giúp bệnh nhân cảm thấy kiểm soát cuộc sống và làm tăng giá trị bản thân.

✔ Chấp nhận giúp đỡ

Hãy để người thân giúp đỡ – đó là việc quan trọng và thiết thực, từ việc chăm sóc, đưa đón đến lời nói an ủi.

4. Lời khuyên dành cho người thân & người chăm sóc

·       Hãy lắng nghe chủ động, không cần đưa ra giải pháp, chỉ cần chia sẻ & đồng cảm.

·       Tránh câu hỏi áp lực như “Cậu ổn không?” khi họ chưa sẵn sàng nói. Thay vào đó, hãy dành những lời nhẹ nhàng như “Anh/em đang nghĩ về cậu”.

·       Hỗ trợ họ duy trì cuộc sống bình thường, nhất là sau khi kết thúc điều trị – đây thường là giai đoạn cô lập và khó xử lý tâm lý nhiều nhất.

Ung thư không chỉ là bệnh lý thể chất mà còn là cuộc khủng hoảng tâm lý sâu sắc. Mỗi giai đoạn đều có thách thức riêng, nhưng có rất nhiều phương pháp hỗ trợ: chuyên gia tâm lý, nhóm hỗ trợ, hoạt động thể chất, mindfulness, và sự đồng hành của người thân. Điều quan trọng nhất là: đừng im lặng – chia sẻ, tìm kiếm giúp đỡ và chăm sóc cả tâm hồn lẫn cơ thể để đối mặt một cách toàn diện.

Tài liệu tham khảo:

1.     Verywell Mind. Managing Your Mental Health During Cancer Treatment [Internet]. Verywell Mind; 2024 May 20 [cited 2025 Jul 17]. Available from: https://www.verywellmind.com/managing-your-mental-health-during-cancer-treatment-11772817