Thuốc lá

Không quan trọng bạn là người hút thuốc hay hít phải khói thuốc của người khác. Ít nhất 70 hóa chất trong thuốc lá được biết là gây ung thư bằng cách làm hỏng DNA của bạn.

Thuốc lá không khói có vẻ an toàn hơn, nhưng nó cũng có thể dẫn đến ung thư. Ngay cả hút thuốc lá nhẹ cũng làm tăng nguy cơ của bạn, vì vậy hãy trao đổi với bác sĩ về các cách cai thuốc.

Radon

Loại khí này tồn tại với lượng nhỏ trong tự nhiên, nơi nó vô hại. Nhưng nếu nó tích tụ trong nhà và bạn hít phải, radon sẽ phá vỡ lớp niêm mạc phổi của bạn.

Đây là nguyên nhân số 1 gây ung thư phổi ở những người không hút thuốc. Bạn không thể nhìn thấy hoặc ngửi thấy radon, nhưng một xét nghiệm đặc biệt có thể kiểm tra mức độ radon trong nhà bạn. Một số văn phòng radon của tiểu bang và sở y tế quận cung cấp bộ dụng cụ miễn phí.

Amiăng

Các sợi nhỏ, cứng trong amiăng giúp tăng cường các sản phẩm như ván lợp mái, ngói trần và phụ tùng ô tô. Tuy nhiên, nếu những sợi này đứt ra và bạn hít phải, chúng có thể kẹt bên trong phổi của bạn .

Các nghiên cứu trên người và động vật đã chỉ ra rằng amiăng là chất gây ung thư. Nếu bạn tiếp xúc với amiăng tại nơi làm việc, hãy mặc đồ bảo hộ. Nếu amiăng ở trong nhà bạn và cần loại bỏ, hãy thuê một chuyên gia.

Asen

Asen là một nguyên tố tự nhiên có trong môi trường của chúng ta, thường không có mùi hoặc vị. Chúng ta hấp thụ một lượng nhỏ asen bằng cách hít thở không khí, ăn thức ăn và uống nước. Nhưng một số dạng asen có liên quan đến ung thư, bao gồm sự kết hợp của asen và các nguyên tố không phải cacbon. Các hợp chất này có thể làm hỏng DNA và cản trở quá trình sửa chữa DNA, dẫn đến ung thư.

Có thể tìm thấy các dạng asen có hại trong một số sản phẩm gỗ, nhưng việc sử dụng chúng phần lớn đã dừng lại vào năm 2003. Nếu bạn lo ngại về việc tiếp xúc với asen tại nhà, chẳng hạn như trong sàn gỗ hoặc đồ chơi trẻ em, hãy liên hệ với chuyên gia hoặc nhà sản xuất. Đeo thiết bị bảo vệ cá nhân bắt buộc nếu nơi làm việc của bạn có thể tiếp xúc với asen.

Thực phẩm giòn, nâu

Khi một số loại rau, chẳng hạn như khoai tây, được đun nóng ở nhiệt độ cao, chúng có thể giải phóng một chất hóa học gọi là acrylamide. Các nghiên cứu cho thấy những con chuột hấp thụ acrylamide trong nước uống của chúng bị ung thư, vì vậy các nhà nghiên cứu nghĩ rằng con người cũng có thể bị ung thư.

Bạn có thể cắt giảm lượng thức ăn bạn ăn bằng cách nướng, rang, chiên và rang thực phẩm cho đến khi chúng có màu rám nắng thay vì vàng hoặc nâu sẫm. Acrylamide cũng được tìm thấy trong nhiều sản phẩm bạn mua cũng như trong khói thuốc lá.

Formaldehyde

Từ gỗ dán đến một số loại vải, hóa chất này được sử dụng trong nhiều sản phẩm gia dụng. Các nghiên cứu trên chuột thí nghiệm và những người tiếp xúc với formaldehyde tại nơi làm việc cho thấy nó có thể gây ung thư.

Trước khi mua bất kỳ sản phẩm gỗ hoặc đồ nội thất nào cho ngôi nhà của bạn, hãy tìm hiểu xem chúng có chứa formaldehyde không. Tìm kiếm các sản phẩm gỗ được dán nhãn tuân thủ Tiêu đề TSCA VI của Cơ quan Bảo vệ Môi trường. Làm thông thoáng ngôi nhà của bạn mỗi ngày và giữ độ ẩm ở mức thấp bằng máy điều hòa không khí hoặc máy hút ẩm.

Tia cực tím

Các nghiên cứu cho thấy tia cực tím (UV), dù từ mặt trời hay giường tắm nắng, đều được hấp thụ vào da và làm hỏng các tế bào ở đó. Hầu hết các trường hợp ung thư da là do tia UV.

Ô nhiễm và biến đổi khí hậu làm cho các tia này mạnh hơn. Để đảm bảo an toàn, hãy bảo vệ làn da của bạn bằng kem chống nắng, đội mũ và đeo kính râm, và tránh xa các tiệm tắm nắng.

Phơi nhiễm bức xạ

Bức xạ có nhiều dạng, chẳng hạn như ánh sáng mặt trời và nhiệt do cơ thể chúng ta giải phóng. Tiếp xúc với một số loại bức xạ nhất định có thể làm tăng nguy cơ ung thư. Ví dụ, bức xạ ion hóa có đủ năng lượng để tách một electron khỏi một nguyên tử hoặc một phân tử. Bức xạ ion hóa có thể gây tổn thương DNA bên trong tế bào, có thể dẫn đến ung thư. 

Bạn có thể bị phơi nhiễm với bức xạ ion hóa thông qua tia X, tia cực tím (UV) và xạ trị ung thư. Phơi nhiễm bức xạ cũng có thể xảy ra tại nơi làm việc của bạn. Ví dụ, bạn có thể bị phơi nhiễm bức xạ nếu bạn làm việc tại nhà máy điện hạt nhân, cơ sở thú y, phòng khám hoặc trên máy bay. Thực hiện theo hướng dẫn bảo vệ tại nơi làm việc của bạn, bao gồm cả việc đeo thiết bị bảo vệ cá nhân bắt buộc.

Trẻ em dễ bị tăng nguy cơ ung thư do tiếp xúc với bức xạ từ tia X. Nhưng đối với hầu hết mọi người, nguy cơ ung thư tăng do chụp X-quang nha khoa hoặc y tế là rất thấp. Xạ trị ung thư trong thời gian dài cũng có thể gây ung thư, nhưng có thể mất vài năm hoặc lâu hơn.

Điện thoại di động có gây ung thư không?

Mặc dù điện thoại di động phát ra bức xạ, nhưng đó là bức xạ không ion hóa. Điều đó có nghĩa là bức xạ mà điện thoại di động phát ra, còn được gọi là năng lượng tần số vô tuyến, không giải phóng đủ năng lượng để làm hỏng DNA.

Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế phân loại bức xạ tần số vô tuyến có khả năng gây ung thư; tuy nhiên, phân loại này dựa trên những phát hiện từ các nghiên cứu trên động vật. Cần có thêm nhiều nghiên cứu trên người.

FDA và các nhóm y tế khác như Viện Ung thư Quốc gia tuyên bố rằng không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy điện thoại di động làm tăng nguy cơ ung thư ở người. Một đánh giá gần đây về các nghiên cứu ở người cũng phát hiện ra rằng bức xạ tần số vô tuyến không làm tăng nguy cơ ung thư.

Rượu bia

Bạn uống càng nhiều rượu, nguy cơ mắc một số loại ung thư càng cao, chẳng hạn như:

• Đầu và cổ
• Thực quản
• Vú
• Gan
• Đại tràng

Thủ phạm có thể là acetaldehyde, một loại hóa chất độc hại có thể gây tổn hại đến DNA và protein. Acetaldehyde có thể gây ung thư và được sản sinh ra khi cơ thể bạn phân hủy etanol trong rượu. Một lý do khác có thể là các hóa chất gây ung thư được sản sinh ra khi sản xuất bia, rượu vang và rượu mạnh. Các chuyên gia khuyên phụ nữ không nên uống quá một ly mỗi ngày và nam giới không nên uống quá hai ly.

Thịt chế biến

Thịt xông khói , salami, pepperoni, xúc xích — bất kỳ loại thịt nào được bảo quản hoặc tẩm gia vị đều có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư ruột kết . Kết luận này xuất phát từ hơn 800 nghiên cứu.

Thỉnh thoảng ăn một chiếc xúc xích thì không sao, nhưng hãy hạn chế lượng thịt chế biến càng nhiều càng tốt. Cố gắng hạn chế các loại thực phẩm đã được ướp muối, lên men, ướp muối hoặc hun khói.

Chất bảo quản và các phụ gia thực phẩm khác

Hơn 10.000 loại hóa chất được phép sử dụng trong thực phẩm bán tại Hoa Kỳ. Nhiều loại hóa chất này có thể gây hại cho sức khỏe hoặc làm tăng nguy cơ ung thư. 

Một số hóa chất giúp thực phẩm tươi lâu hơn hoặc tạo màu sắc, kết cấu hoặc hương vị cho thực phẩm là chất gây ung thư. Những hóa chất này có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn điều chỉnh hormone, có thể dẫn đến ung thư vú và tuyến tiền liệt. Các hóa chất khác có thể làm hỏng DNA hoặc gây ra những thay đổi trong cách biểu hiện gen. 

Nếu có thể, hãy tránh các thành phần dưới đây:

• Kali bromat
• Propylparaben
• Butylated hydroxyanisole (BHA)
• Butyl hydroxytoluen (BHT)
• Titan dioxit
• Bảy loại thuốc nhuộm nhân tạo (Đỏ 3, Đỏ 40, Vàng 5, Vàng 6, Xanh lam 1, Xanh lam 2 và Xanh lục 3)
• Aspartam
• Azodicarbonamid (ADA)
• Propyl gallat
• Natri benzoat
• Natri nitrat
• Methylene chloride, trichloroethylene và ethylene dichloride

Khí thải động cơ

Xe tải, xe buýt, tàu hỏa và thậm chí một số xe ô tô chạy bằng nhiên liệu diesel. Người ta tin rằng khí và muội than trong khí thải của động cơ diesel gây ra ung thư phổi và các loại ung thư khác.

Khi có thể, hãy tránh chạy không tải trong giao thông hoặc dành thời gian bên cạnh các phương tiện chạy bằng dầu diesel. Nếu đó là một phần công việc của bạn, hãy tuân thủ các hướng dẫn an toàn tại nơi làm việc để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Sự ô nhiễm

Ngoài khí thải, không khí ngoài trời bị ô nhiễm còn chứa bụi và dấu vết của kim loại và dung môi có thể dẫn đến ung thư. Các chuyên gia biết điều này khi xem xét dữ liệu từ hơn 1,2 triệu người trên khắp Hoa Kỳ

Bạn không thể tránh được các chất gây ung thư phổ biến trong ô nhiễm, nhưng bạn có thể làm phần việc của mình để giúp giảm thiểu ô nhiễm. Ví dụ, bạn có thể tránh gây thêm ô nhiễm bằng cách đi bộ hoặc đạp xe thay vì lái xe. Ngoài ra, hãy tuân thủ các cảnh báo về sức khỏe cộng đồng tại địa phương và ở trong nhà vào những ngày chất lượng không khí kém.

Tác giả: Stephanie Booth, Kristin Mitchell, Sarah Amandolare.                                                                                                       

Link gốc: https://www.webmd.com/cancer/know-common-carcinogens

Biên dịch: BS Trương Công Minh.