Một chẩn đoán ung thư không chỉ gây ra những ảnh hưởng rõ rệt về thể chất mà còn tạo ra gánh nặng tâm lý sâu sắc, thường bị xem nhẹ trong chăm sóc toàn diện cho bệnh nhân.

1. Phản ứng tâm lý ban đầu và cảm xúc phức tạp

Khi nhận được tin mình mắc ung thư, nhiều người cảm thấy sốc, không tin nổi, hoặc như mọi kế hoạch sống bị phá vỡ hoàn toàn. Cảm giác như mất quyền kiểm soát cơ thể và tương lai là vô cùng phổ biến.

Các cảm xúc thường gặp trong giai đoạn này có thể bao gồm:

• Sốc và rối loạn cảm xúc ngay sau chẩn đoán
• Lo âu và sợ hãi về tương lai không chắc chắn
• Tức giận hoặc cảm giác thất vọng quá lớn
• Cảm giác tội lỗi, đặc biệt khi bệnh nhân lo mình là gánh nặng đối với gia đình.

2. Tác động kéo dài trong quá trình điều trị

Ung thư và các phương pháp điều trị (hóa trị, xạ trị, phẫu thuật) là chuỗi sự kiện kéo dài, đầy stress, đau đớn và thay đổi lớn trong cuộc sống, ảnh hưởng sâu sắc đến tâm trạng và sức khỏe tâm thần:

• Sự thay đổi về ngoại hình, chức năng cơ thể và vai trò xã hội có thể gây tổn thương tâm lý nghiêm trọng.
• Lo lắng về tác dụng phụ điều trị, khả năng tái phát bệnh, và hạn chế trong sinh hoạt hàng ngày thường kéo dài suốt quá trình điều trị.

Những tổn thương tâm lý này thường không chỉ tạm thời hay thoáng qua mà có thể kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được chú trọng sớm.

3. Mối lo ngại về trầm cảm, lo âu và stress mãn tính

• Trầm cảm và lo âu là hai rối loạn tâm thần phổ biến ở bệnh nhân ung thư, với tỷ lệ cao hơn so với dân số chung. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc phát hiện ung thư là một chất xúc tác gây rối loạn tinh thần, kể cả bệnh trầm cảm lâm sàng hoặc lo âu kéo dài.
• Căng thẳng dai dẳng từ việc đối mặt với bệnh tật và gánh nặng điều trị có thể khiến bệnh nhân rơi vào trạng thái stress mãn tính, từ đó làm giảm khả năng đối phó và thích ứng tinh thần.

Ở nhiều trường hợp, các triệu chứng tâm lý này kéo dài ngay cả sau khi điều trị kết thúc, và tiếp tục ảnh hưởng đến sức khỏe toàn diện của bệnh nhân.

4. Tác động đến gia đình và mạng lưới hỗ trợ xã hội

Không chỉ bệnh nhân, người thân và người chăm sóc cũng chịu ảnh hưởng tâm lý không nhỏ:

• Người thân thường cảm thấy lo lắng, bất lực hoặc căng thẳng tột độ khi chứng kiến người bệnh đối diện ung thư.
• Nhiều gia đình gặp khó khăn trong việc giữ cân bằng giữa nhu cầu chăm sóc bệnh nhân và duy trì hoạt động đời sống thường nhật, dễ dẫn tới mệt mỏi tâm lý hoặc stress kéo dài ở cả người bệnh và người thân.

5. Hy vọng, chiến lược đối phó và hệ thống hỗ trợ

Mặc dù ung thư là một “cuộc chiến” căng thẳng và đầy thách thức, những khoảnh khắc hy vọng và niềm vui nhỏ vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tinh thần lành mạnh.

Các chiến lược để đối phó hiệu quả với tác động tâm lý của ung thư bao gồm:

• Xây dựng hệ thống hỗ trợ cá nhân, bao gồm người thân, bạn bè và nhóm bệnh nhân có trải nghiệm tương tự.
• Truyền thông cởi mở về cảm xúc, thảo luận với đội ngũ chăm sóc sức khỏe và tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn khi cần.
• Thực hành các kỹ năng tự chăm sóc tâm lý như thư giãn, mindfulness hoặc tham gia các hoạt động mang lại niềm vui, mục đích sống.

6. Kết luận

Ung thư không chỉ là bệnh lý thể chất — nó còn đặt ra thách thức tâm lý sâu rộng và thường kéo dài cho cả bệnh nhân và người thân. Những tác động này bao gồm từ sốc tâm lý ban đầu đến các rối loạn tinh thần nghiêm trọng như trầm cảm và lo âu, và nếu không được nhận biết đầy đủ và hỗ trợ kịp thời, chúng có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và quá trình điều trị tổng thể.

Nguồn:

Fleming L. Cancer’s Hidden Toll on Mental Health: What You Need to Know [Internet]. Verywell Mind; 2025 Jul 15 [cited 2025 Dec 17]. Available from: https://www.verywellmind.com/cancer-hidden-mental-health-toll-11760388