Phục hồi chức năng cho trẻ cong vẹo cột sống
1. Định nghĩa
Là tình trạng cột sống bị cong sang một hoặc hai bên, thân đốt sống bị
vẹo (xoay).
2. Nguyên nhân
2.1. Nguyên nhân trước sinh
Do cấu trúc bất thường:
- Bệnh thân nửa đốt sống bẩm sinh.
- Xẹp đốt sống bẩm sinh.
- Cứng đa khớp bẩm sinh.
2.2. Nguyên nhân sau sinh
Do biến dạng xương sống
- Lao cột sống.
- Chấn thương cột sống...
Do bệnh cơ
- Loạn duỡng cơ Duchene.
- Thoái hoá cơ tủy.
- Nhược cơ.
Do bệnh hệ thần kinh
- U xơ thần kinh
- Bại não.
- Bại liệt.
- Viêm đa rễ thần kinh.
- Bệnh tủy sống.
Do các nguyên nhân khác
- Do tư thế ngồi học sai.
- Do ngắn 1 chân (chiều dài 2 chân không đều nhau làm lệch vẹo cột sống
khi đứng, khi đi).
2.3. Không rõ nguyên nhân
80% người bị cong vẹo cột sống không rõ nguyên nhân.
3. Dấu hiệu nhận biết
- Một bên mỏm vai nhô cao hơn.
- Xương bả vai 2 bên không cân đối.
- Khi đứng thân người nghiêng sang một bên.
- Cột sống cong vẹo sang một hoặc hai bên.
-Ụ gồ ở lưng (rõ nhất khi trẻ đứng cúi lưng).
- Đối diện với bên ụ gồ thường là vùng lõm.
- Cột sống có thể ưỡn ra trước/gù ra sau.
- Khung chậu bị nghiêng lệch và bị xoay.
- Khớp háng một bên cao hơn.
- Ngấn mông một bên cao hơn.
- Khớp gối không cân đối khi nằm gập gối.
- Một chân có thể ngắn hơn.
- Có thể kèm theo các dị tật khác.
- Có thể bị liệt một số cơ chi, thân mình.
- Khi trưởng thành có thể bị đau lưng.
4. Can thiệp Phục hồi chức năng/Điều trị
4.1.Nguyên tắc
- Can thiệp sớm ngay sau khi phát hiện ra cong vẹo cột sống.
- Kỹ thuật can thiệp phụ thuộc mức độ cong vẹo cột sống.
- Khám lại thường quy có chụp X-quang cột sống để đánh giá tiến triển.
4.2. Kỹ thuật can thiệp
- Mức độ nhẹ - Góc COBB ≤200: Tập bài tập cột sống và khám lại 6 tháng/lần.
- Mức độ trung bình-Góc COBB=200-450: Nẹp cột sống, bài tập cột sống vàkhám lại 6 tháng/lần.
- Mức độ nặng-Góc COBB >450 tiến triển xấu đi nhanh: phẫu thuật chỉnh
hình cột sống.
- Việc đánh giá góc COBB và chỉ định kỹ thuật can thiệp phải được tư vấn bởi bác sĩ chuyên khoa về thần kinh-cột sống hoặc PHCN.
4.3. Vận động trị liệu
Các bài tập vận động dưới đây có thể tiến hành cho trẻ cong vẹo cột sống
ở mọi lứa tuổi và mức độ nặng nhẹ khác nhau.
Bài tập 1: Kéo dãn cơ bên lõm của đường cong ở tư thế nằm sấp
Mục tiêu: Kéo dãn các nhóm cơ phía lõm của đường cong thắt lưng.
Tư thế trẻ: Nằm sấp.
Tiến hành:
- Trẻ bám tay bên vai thấp vào mép giường. Ta nâng hai chân, hông trẻ
đưa sang phía đối diện với bên lõm của cột sống thắt lưng. Làm 10 lần.
- Trẻ bám tay bên vai thấp vào thành giường nâng người lên, tay kia kéo
người về phía chân. Giữ tư thế này vài giây. Làm 10 lần.
Bài tập 2: Tăng tầm vận động của cột sống lưng ở tư thế ngồi
Mục tiêu: Tăng tầm vận động gập của cột sống lưng, kéo dãn nhóm cơ
duỗi lưng.
Tư thế trẻ: Ngồi 2 chân duỗi thẳng và áp sát, 2 tay đưa ra phía trước.
Tiến hành: Bảo trẻ đưa hai tay ra trước chạm các ngón, lưng gập. Giữ ởtư thế này vài giây.
Làm 10 lần.
